Aby umorzenie udziałów było możliwe, konieczne jest zastrzeżenie takiej możliwości w umowie spółki.
Rodzaje umorzenia
– dobrowolne,
– przymusowe:
- odpłatne
- nieodpłatne
W jaki sposób może być finansowane umorzenie:
- przez obniżenie kapitału zakładowego spółki,
- z czystego zysku spółki,
- w sposób mieszany.
Warunki umorzenia
Umorzenie udziałów wymaga uchwały zgromadzeni wspólników o nabyciu udziałów w celu ich umorzenia.
Jeśli umorzenie będzie polegać na obniżeniu kapitału zakładowego (zmniejszenie liczby udziałów albo na zmniejszenie wartości nominalnej udziału), wspólnicy większością 2/3 głosów muszą podjąć uchwałę, która określi wysokość, o jaką kapitał zakładowy ma być obniżony, oraz sposób obniżenia.
Jeśli umorzenie ma być finansowane z czystego zysku, do umorzenia dochodzi z chwilą podpisania umowy zbycia udziałów pomiędzy spółką a wspólnikiem.
Oba sposoby umorzenia można stosować łącznie – umorzenie udziałów jest finansowane częściowo z obniżenia kapitału, (do wysokości wartości nominalnej udziałów) i częściowo z czystego zysku (różnica pomiędzy wynagrodzeniem do wypłacenia a wartością nominalną udziałów).
Obniżenie kapitału zakładowego zarząd zgłasza do KRS.
Po podjęciu uchwały o obniżeniu kapitału zakładowego zarząd spółki wzywa wierzycieli spółki, aby w terminie trzech miesięcy wnieśli sprzeciw wobec obniżenia kapitału spółki.
Umorzenie udziałów z czystego zysku (kwoty, która może być przeznaczona do podziału dla wspólników) nie wymaga obniżenia kapitału zakładowego spółki i nie wiąże się z obowiązkiem wzywania wierzycieli.
Umorzenie udziałów odpłatne i nieodpłatne
Umorzenie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością może nastąpić bez wypłaty wynagrodzenia na rzecz wspólnika, którego udziały są umarzane na podstawie art. 199 § 3 k.s.h. (za zgodą wspólnika umorzenie udziału może nastąpić bez wynagrodzenia). Dochodzi wtedy do nieodpłatnego nabycia udziałów przez spółkę od jej udziałowca w celu ich umorzenia.
Przychody z odpłatnego zbycia udziałów są zaliczane przez wspólnika do przychodów z kapitałów pieniężnych i podlegają opodatkowaniu podatkiem w wysokości 19%. Podatek jest płatny od dochodu, czyli różnicy pomiędzy przychodem otrzymanym za umorzenie udziałów a kosztem poniesionym na nabycie tychże udziałów przez udziałowca.
Dobrowolne i przymusowe umorzenie udziałów
W przypadku umorzenia dobrowolnego udziałów dochodzi najpierw do zbycia tych udziałów przez udziałowca – następuje nabycie udziałów przez spółkę – a dopiero w drugiej kolejności do umorzenia udziałów przez spółkę.
Przymusowe umorzenie udziałów polega na tym, że udział jest umarzany bez zgody wspólnika w przypadkach określonych w umowie spółki.
Udziały mogą być umarzane przymusowo, tylko jeżeli umowa spółki przewiduje taką możliwość i zgromadzenie wspólników podejmie uchwałę w tej sprawie.
Umowa spółki powinna precyzyjnie określać przesłanki przymusowego umorzenia udziałów oraz sposób podejmowania uchwały zgromadzenia wspólników o przymusowym umorzeniu.
Przesłankami do przymusowego umorzenia udziałów, jeżeli wspólnik:
- zajmuje się interesami konkurencyjnymi,
- uczestniczy w spółce konkurencyjnej jako wspólnik albo członek organu,
- narusza obowiązek lojalności wobec spółki,
- szkodzi interesom spółki,
- narusza tajemnicę przedsiębiorstwa.
W związku z przymusowym umorzeniem udziałów wspólnik ma prawo do otrzymania wynagrodzenia.
W umowie spółki może zostać opisany sposób wyliczenia wynagrodzenia za przymusowe umorzenie udziałów, przy czym wynagrodzenie nie może być niższe od wartości przypadających na przymusowo umarzany udział aktywów netto (wartość bilansowa), wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między wspólników.
